مارتین مک دونا و جان مایکل مک دونا

نگاهی به سینما‌ی برادران مک دونا، از ایرلند تا بروژ

هر جا سخن از سینما‌گران ایرلندی هست، نام برادران مک دونا می‌درخشد. در این جا سعی داریم تا یه معرفی کوتاهی از مارتین و جان مایکل مک دونا داشته باشیم، سپس هر فیلمی که توسط این دو بزرگوار ساخته شده رو نقد و بررسی کامل که نه ولی بررسی اجمالی روشون داشته باشیم.

مارتین مک دونا، نمایشنامه نویس و کارگردان مشهور ایرلندی، متولد سال 1970 ئه. او فعالیت هنریش رو با نوشتن نمایشنامه شروع کرد و خیلی زود به شهرت رسید. تا این حد که پس از شکسپیر به دومین فردی تبدیل شد که 4 نمایشنامه به صورت همزمان در سالن‌های تئاتر لندن روی پرده داشته باشد. موفقیت‌های نمایشنامه‌های مارتین مک دونا و علاقه‌اش به سینما باعث شد تا او به سمت ساختن فیلم سینمایی نیز روی بیاورد. ابتدا با فیلم کوتاه Six Shooter (2004) برنده‌ی جایزه اسکار بهترین فیلم کوتاه شد. سپس اولین فیلم بلند خود را به نام In Bruges (2008) ساخت و به موفقیت‌های بین المللی دست یافت. پس از آن مارتین مک دونا دو فیلم دیگر به نام‌های Seven Psychopaths (2012) و Three Billboards outside Ebbing, Missouri ساخت و تبدیل به یکی از فیلمسازان مشهور سینمای جهان شد.

جان مایکل مک دونا، نویسنده و کارگردان ایرلندی، برادر بزرگتر مارتین متولد سال 1967 ئه. او فعالیت هنری جدیش رو با فیلم کوتاه The Second Death (2000) شروع کرد. سپس با نوشتن فیلمنامه برای کارگردانان دیگر کار خود را ادامه داد تا در نهایت در سال 2011  و در 44 سالگی اولین فیلم بلندش را به نام  The Guard (2011) با بازی برندن گلیسون ساخت که این فیلم تبدیل به پرفروش‌ترین فیلم مستقل تاریخ ایرلند شد و همچنین جان مایکل مک دونا را در سینمای جهان مطرح کرد. او سپس کار خود را با فیلم‌های Calvary (2014) و War on Everyone (2016) ادامه داد و در حال حاضر فیلم The Forgiven را در مرحله‌ی پس تولید دارد.

فیلم‌های سینمایی مارتین مک دونا

بازیگران: کالین فارل. برندن گلیسون. رالف فاینز. کلیمنس پوزی

در بروژ اولین تجربه‌ی سینمایی مارتین مک دونا بود که هنوز هم بهترین کار او محسوب می‌شه. حتی می‌شه از In Bruges به عنوان پشم ریزون‌ترین فیلم تاریخ هم یاد کرد. این فیلم داستان دو گنگستر با بازی فارل و گلیسون رو روایت می‌کنه برای ماموریت جدیدشون وارد کشور بلژیک و شهر بروژ شدند و منتظر رسیدن دستور از طرف رئیس هستند.

In Bruges مثل سایر فیلم‌های مک دونا حالت کمدی سیاه داره. سرشار از غافل‌گیری‌های پشم ریزون هم هست. در حالی که اصلا به ظاهر فیلم نمی‌خوره فیلم شاخی باشه، به صورت غیر منتظره‌ای فیلم خوبیه. از اون فیلمهاست که برای همه‌ی سطوح Kids  و Men و Legends مناسبه و همه می‌تونن ازش لذت ببرن.

در بروژ واقعا داستان جذاب و منحصر به فردی داره. تقریبا می‌شه گفت چیز اضافی‌ای تو فیلم نیست و هر اتفاقی که می‌افته بعدا قراره توش در داستان استفاده بشه و روایت علت و معلولی به درستی در فیلم وجود دارند. به علاوه حفره‌ی فیلمنامه‌ای خاصی هم در فیلم وجود نداره که این ماحصل سال‌ها نمایشنامه نویسی مارتین مک دونا می‌تونه باشه.

بازی بازیگران‌، موسیقی متن، تدوین، فیلمبرداری و نما‌های زیبای شهر بروژ، همگی در حالت مطلوب و سطح بالایی قرار دارن و کیفیت فیلم رو بسیار بالاتر می‌برن.

در نهایت ما ارادت بسیار بالایی به فیلم In Bruges (2008) داریم و دیدن اون رو به همه توصیه می‌کنیم. در بروژ اتفاقا دوبله‌ی مناسبی هم داره که این فیلم رو برای ما ایرانی‌ها جواب‌تر هم می‌کنه.

بازیگران: کالین فارل. سم راک ول. کریستوفر والکن. وودی هارلسون. اَبی کورنیش

هفت روانی دومین فیلم سینمایی بلند مارتین مک دونا است که اون رو در سال 2012 ساخت. این فیلم داستان یک نویسنده با بازی کالین فارل رو روایت می‌کنه که در حال نوشتن یک فیلمنامه به نام هفت روانی ئه که به طور اتفاقی درگیر یک ماجرای جنائی می‌شه.

Seven Psychopaths هم یک کمدی سیاهه. مارتین مک دونا حالا دیگه سبک خاص خودش رو پیدا کرده و امضای خودش رو پای این اثر زده. سبک گفتگوها، ارتباط تنگاتنگ اتفاقات به هم، نوع روایت، همه و همه شک و شمایل خاص مک دونا رو دارن. البته داستان فیلم به اندازه‌ی In Bruges (2008) پشم ریزون نیست ولی به هر حال با یک فیلم با کیفیت طرف هستیم.

هفت روانی هم از فیلم‌های خوب سال‌های اخیره. شخصیت پردازی خیلی خوبی هم داره. مخصوصا شخصیت کریستوفر والکن در فیلم خیلی شاخه و دیدنش به دوستان توصیه می‌شه.

بازیگران: فرانسیس مک‌دورمند، سم راک ول. وودی هارلسون. ابی کورنیش. پیتر دینکلیج.

سه بیلبورد خارج از ابینگ، میزوری جدیدترین فیلم مارتین مک دونا است که اون رو در سال 2017 ساخت و جوایز زیادی رو در جشنواره‌های بین المللی از جمله اسکار و گلدن گلاب دریافت کرد. این فیلم داستان یک زن میانسال با بازی مک‌دورمند رو تعریف می‌کنه که به اعتراض به اتفاقی که براش افتاده، سه بیلبورد رو در یک جاده‌ی متروکه کرایه می‌کنه تا یک پیام روی اون بنویسه.

از اونجایی که در سال‌های اخیر به خصوص 2012 به این سمت، جشنواره‌ی اسکار و سایر جشنواره‌ها خیلی تباه و جهت دار شدن باید یک مقدار در ارتباط با شاخ بودن این فیلم تردید کرد.

مارتین مک دونا Three Billboards رو برای اسکار ساخته. رسما ساخته که جایزه بگیره. البته شاید هم فشار تهیه کننده بوده ولی به هر حال نتیجه اینه که تو سه بیلبورد خیلی دیگه از فضای جذاب دو فیلم قبلی مک دونا خبری نیست. به جاش پره از مواردی مبنی بر حقوق سیاه پوستان، خشونت پلیس نسبت به سیاه پوستان، مشکلات همجنسگرایان، فساد اخلاقی کشیش‌ها و همچنین اشارات فمنیستی. مشکل این جاست که این‌ها هیچکدوم ربط خاصی هم به داستان فیلم نداره و به زور توی فیلم و احتمالا برای جایزه گرفتن چپونده شده. این برای کارگردان فیلمی مثل In Bruges که هر لحظه‌ی اون معنی خاصی داره غیر قابل قبوله.

تو Three Billboards outside Ebbing, Missouri نه خبری از دیالوگ‌های باحال فیلم‌های قبلی مک دوناست و نه حتی داستان حالت کمدی داره. به همین جهت تعریف یک داستان طولانی حول سه تا بیلبورد چندان جالب نیست. اگه فیلم کمدی بود یه چیزی ولی آخه چهار تا بیلبورد و تلاش برای بالابردن یا زمین زدن اون‌ها خیلی به عنوان موضوع اصلی یک داستان جدی قابل قبول نیست.

به هر حال سه بیلبورد زیاد از حد سوار موج فعلی هالیووده و این باعث شده نقاط مثبت فیلم هم کمرنگ‌تر به نظر بیاد و نظر ما نسبت بهش منفیه. 

 

فیلم‌های سینمایی جان مایکل مک دونا

بازیگران: برندن گلیسون. دان چیدل. لیام کانینگهام. مارک استرانگ.

نگهبان اولین فیلم بلند جان مایکل مک دوناست که در سال 2011 تونست تبدیل به پرفروش‌ترین فیلم مستقل تاریخ سینمای ایرلند بشه. این فیلم داستان یک پلیس محلی بی حوصله به نام جری بویل رو با بازی برندون گلیسون ایفا می‌کنه که درگیر یک پروژه‌ی بین المللی قاچاق مواد مخدر می‌شه.

The Guard هم یک فیلم کمدی سیاهه. برندن گلیسون یک بازی فوق العاده پشم ریزون رو از خودش در این فیلم به نمایش گذاشته. همون سبک غافل گیری‌های موجود در فیلم‌های مارتین مک دونا رو در این فیلم هم می‌تونید مشاهده کنید.

تو این فیلم دو شخصیت متفاوت از جری بویل به نمایش گذاشته شده. یک پلیس خسته در محیط کار و یک انسان دلسوز در خارج از اون. ضمن اینکه تضاد‌های شخصیتیش با مامور FBI ای که از آمریکا به شهر کوچکشون میاد هم لحظات جالبی رو رقم می‌زنه.

در کل The Guard یکی از فیلم‌های جواب سال‌های اخیره و با وجود اینکه فیلم‌های مشابهی هم باهاش وجود داره، دیدنش به همه توصیه می‌شه.

بازیگران: برندن گلیسون. کلی ریلی. کریس او دود.

کالواری دومین فیلم بلند جان مایکل مک دوناست که در سال 2014 اون رو بازهم در داهاتشون تو ایرلند ساخت. این فیلم داستان یک هفته از زندگی یک کشیش با بازی برندن گلیسون و چالش‌هایی که در زندگی شخصی و حرفه‌ایش باهاش درگیره رو روایت می‌کنه.

این فیلم خیلی شبیه سایر فیلم‌های برادران مک دونا نیست. کلمه‌ی کالواری که اسم فیلم هم هست، به معنی همون جایی که مسیح به صلیب کشیده شد و خوب فیلم هم دیگه حالت کمدی نداره. یه مقدار هم پایان بندیش قابل پیش بینی ئه و این برای یک فیلم Thriller نکته‌ی مثبتی نیست.

ولی به هر حال Calvary هم فیلم خوبیه. علاوه بر داستان قابل قبول، این فیلم می‌خواسته زیبایی‌های ایرلند رو هم به نمایش بذاره که اتفاقا موفق هم بوده. البته فیلم‌های بهتری هم حتما هستند ولی اگه تصمیم گرفتید کالواری رو ببینید، پشیمون نمی‌شید.

بازیگران: الکساندر اسکارسگارد، مایکل پنیا. تسا تامپسون

نبرد با همه سومین فیلم بلند جان مایکل مک دوناست که اون رو در سال 2016 و این بار در آمریکا ساخته. این فیلم داستان دو همکار پلیس نسبتا فاسد رو تعریف می‌کنه که در راستای باج‌گیری‌ها و لش‌بازی‌هاشون درگیر یک پرونده‌ی خطرناک می‌شن.

War on Everyone داستان خیلی کلیشه‌ای داره. بارها و بارها این داستان توسط افراد دیگه و به صورت جذاب‌تر و با داستانک‌های بهتری تعریف شده. بازی بازیگران مخصوصا نقش اصلی یعنی الکساندر اسکارسگارد هم واقعا چنگی به دل نمی‌زنه. طرف رسما داره از رو تام هاردی اسکی می‌ره، اونم نه یه اسکی خیلی خوب.

این مسائل باعث شده تا War on Everyone یک فیلم کاملا معمولی باشه و واقعا وقتی این همه فیلم‌های خوب و پشم ریزون وجود داره دلیلی برای دیدن War on Everyone نمی‌مونه؛ مگر اینکه بخواید یه مقاله راجع به تحلیل سینمای برادران مک دونا بنویسید!! در کل نظر ما نسبت به فیلم نبرد با همه منفیه و با وجود اینکه چند صحنه‌ی خنده دار داره، دیدنش رو توصیه نمی‌کنیم.

فیلم‌های کوتاه برادران مک دونا

از هرکدوم از برادران مک دونا تنها یک فیلم کوتاه تاکنون منتشر شده. البته کلا صحبت راجع به فیلم‌های کوتاه یک مقدار سخته. فقط در این حد می‌تونم اشاره کنم که هر دوشون خیلی فیلم‌های شاخی نیستند و این دو بزرگوار باید بیشتر تو همون ضمینه‌ی فیلم‌های بلند فعالیت کنند. بالاخره فیلم‌های کوتاه زمان کمتری دارند و باید تو همون لحظات کم یه جنگولک بازی‌ای دربیاری تا یه فیلم کوتاه پشم ریزون بسازی. ولی اینجا تو فیلم The Second Death خیلی اتفاق خاصی نمی‌افته، انگار داریم چند دقیقه از وسط‌های فیلم‌های The Guard یا Calvary رو می‌بینیم. Six Shooter هم که 26 دقیقه است؛ 26 دقیقه برای فیلم کوتاه نسبتا زیاده و کلی وقت می‌ذاره و مقدمه می‌چینه تا بعد از اینکه حوصله‌ی مخاطب سر رفت یه اتفاق جالب تو فیلم بیفته.

کارگردان: جان مایکل مک دونا

بازیگران: لیام کانینگهام. میشل فیرلی. آیدان گیلن. دیوید ویلموت. گری لیدون.

کارگردان: مارتین مک دونا

بازیگران: برندن گلیسون. روایدری کانروی. دیوید ویلموت. گری لیدون.

سبک سینمایی برادران مک دونا

چند تا چیز رو می‌تونیم تو بیشتر فیلم‌های این دو برادر شاهد باشیم:

دیالوگ‌های زیاد و بحث طولانی راجع به چیزهای الکی

یکی از نکات باحال فیلم‌های برادران مک دونا همین دیالوگ‌ها و بحث‌هاشون راجع به چیزهای الکیه. این بحث نه تنها حوصله سر بر نیستند بلکه بسیار باحال و جذاب اند. حتما مشابه این هارو توی فیلم‌های کوئنتین تارانتینو و وودی آلن هم دیدین. مثلا توی هشت نفرت انگیز کلی بحث راجع به نامه‌ی احتمالا ساختگی آبراهام لینکلن می‌شه یا تو آنی هال یه ساعت راجع به افت کردن فیلم‌های اخیر فلینی بحث می‌کنن. این جا هم از این اتفاقا زیاد می‌افته و مثلا یکی از باحال‌ترین هاش تو In Bruges صحبت راجع به بهشت و برزخ و جهنم و تشبیه کردن برزخی‌ها به تیم تاتنهام ئه!

گنگستر بازی و خشونت

تیراندازی بخش جدایی ناپذیری از فیلم‌ها برادران مک دونا است. البته نگاه طنزی هم در فیلم‌های مک دونا نسبت به این موضوع وجود داره که اتفاقا این رو هم در سینمای تارنتینو دیده بودیم. به هر حال همون طور که تو سکانسی از فیلم هفت روانی بهش اشاره می‌شه، فیلم بدون تیراندازی نهایی معنی نداره و به غیر از The Second Death که کلا 10 دقیقه است، هیچ فیلمی از این دو نفر وجود نداره که توش تیری شلیک نشده باشه. 

روابط علت و معلولی

یکی دیگر از خوبی‌های فیلم‌های این دو بشر، بی استفاده نبودن صحنه‌ها و ارتباط صحنه‌های جدید با صحنه‌های قبلی ئه. به قول معروف به فیلماشون آب نمی‌بندن و از هر چیزی به موقع و سر جاش استفاده می‌کنن. این مسئله چیز مهمیه که کمتر جدی گرفته می‌شه. سر همین آب بستن و چند دقیقه اضافه بودن یک فیلم، من یک بار مجبور شدم بخش زیادی از مسیر سینما تا خونه رو پیاده برم؛ جون به خاطر طولانی بودن فیلم، بلیتش گران‌تر از حد معمول شده بود و من از قضا پول کافی برای سینما و تاکسی نداشتم!!

برندن گلیسون و دوستان

برادران مک دونا سعی می‌کنن از بازیگرایی استفاده کنن که قبلا هم تو فیلم‌هاشون بازی کردن. چه در نقش‌های اصلی و چه نقش‌های جانبی همیشه شخصیت‌های آشنا که اکثرا ایرلندی هم هستند رو می‌تونید مشاهد کنید. جالب این جاست که هر دو برادر با وجود اینکه تقریبا جدا از هم فیلم سازی می‌کنند، علاوه بر داشتن سبکی مشابه، یجورایی از بازیگرای یکسانی هم استفاده می‌کنند. تو این بازیگرا برندن گلیسون با 4 فیلم بیشترین همکاری رو با برادران مک دونا داشته.

نمرات پشم ریزون به فیلم‌های برادران مک دونا

فیلم‌هایی که در آینده از برادران مک دونا خواهیم دید:

جان مایکل مک دونا در حال حاضر یک فیلم با نام بخشوده The Forgiven رو در مرحله‌ی پس تولید داره. توی این فیلم بازیگرای معروفی مثل رالف فاینز و جسیکا چستین به تقش آفرینی پرداختن. The Forgiven هم از اون فیلم‌هایی بود که به خاطر همه گیری کرونا فیلم برداریش به تعویق افتاد ولی با این حال در حال حاضر فیلم برداریش تموم شده و کم کم باید منتظر انتشارش باشیم.

از فیلم‌های جدید مارتین مک دونا فعلا خبر تازه‌ای نیست. تنها چیزی که گفته می‌شه اینه که او قراره یک فیلم بر اساس نمایشنامه‌ی منتشر نشده اش با نام The Banshees of Inisheer و مشابه In Bruges با بازی کالین فارل و برندن گلیسون بسازه. این فیلم ساختش چندین بار به تعویق افتاده و واقعا هم معلوم نیست کی ساخته می‌شه یا اصلا ساخته می‌شه یا خیر.

حرف آخر

برادران مک دونا بدون شک از بزرگترین سینماگران ایرلند هستند و دوتایی به سینمای ایرلند برکت بخشیدن. فیلم‌های ابتدایی این دو برادر بسیار شاخ هستن ولی متاسفانه هر چقدر که جلوتر اومدن از اون چیز خفنی که بودن فاصله گرفتن و به سمت معمولی شدن پیش رفتن.

امیدواریم که این دو بتونن با فیلم‌های جدیدشون، دوباره به اوج برگردن و مارو با ساختن فیلم‌های خوب محظوظ کنن.