نقد‌ی بر انیمه پسرک و مرغ ماهیخوار

بررسی پشم‌ریزون انیمه The Boy and the Heron، فن آخر استاد میازاکی

کمتر کسی هست که استاد هایائو میازاکی رو نشناسه و شاهکارهای ایشون توی استودیو Ghibli رو ندیده باشه.ایشون کسی بود که انیمه رو در سطح بین الملل و در حالی که همه‌ی انیمیشن‌ها در حال سه بعدی شدن بودند مطرح کرد و انیمه دوستان تا ابد باید مدیونش باشند.

استاد که حدود یک دهه پیش با طراحی انیمه خداحافظی کرده بود، به عشق نوه‌اش دوباره قلم به دست گرفت و طی چندین سال و با وسواس بسیار زیاد انیمه‌ی پسرک و مرغ ماهیخوار رو طراحی کرد باشد که پند بگیریم.

حالا که به لطف خدا بالاخره این انیمه پشم‌ریزون منتشر شد، در اینجا قصد داریم یک نقد و بررسی کوتاه ولی پشم‌ریزون برا آخرین فن استاد میازاکی، انیمه The Boy and the Heron داشته باشیم.

داستان و حال و هوای انیمه The Boy and the Heron

اگه با کارهای استاد میازاکی آشنا باشید باید با یه سری المان‌های خاص که امضای کار میازاکی هستند برخورد کرده باشید. فضای راز آلود، تنهایی و دور شدن از خانواده، سفر به یک محیط محیرالعقول، موجودات عجیب و غریب همه و همه توی اکثر آثار میازاکی هستند و پسرک و مرغ ماهیخوار هم از این قضیه مستثنی نیست اما هرگز تصور نکنید که با یک اثر تکراری طرف هستید هر کار میازاکی شما رو به یک دنیای جدید می‌بره.

شخصیت اصلی انیمه The Boy and the Heron یک پسربچه به اسم ماهیتو ئه که در اثر حملات هوایی جنگ جهانی دوم مادرش رو از دست می‌ده و پس از مدتی همراه با پدر و همسر جدید پدرش به یک عمارت قدیمی در یک روستا نقل مکان می‌کنه. اما این عمارت قدیمی همراه خودش داستان‌ها و ماجراهای زیادی رو در پیش داره...

پسرک و مرغ ماهیخوار رو شاید بشه رازآلودترین انیمه‌ی آقا میازاکی دونست. فضاسازیش واقعا خاصه. به علاوه خیلی توی این انیمه حرفی زده نمی‌شه و شخصیت‌ها‌‌ زیاد صحبت نمی‌کنند که این به همراه صداگذاری پشم‌ریزون انیمه که بیشتر راجع بهش صحبت خواهیم کرد فضای اسرارآمیزی رو می‌سازه.

طراحی گرافیکی فک بر انداز

اگرچه انیمه‌های میازاکی همواره بالاترین سطح طراحی گرافیکی ممکن رو داشتند و استانداردهای انیمه رو ثبت می‌کنند ولی میازاکی و استودیو Ghibli توی پسرک و مرغ ماهیخوار دنبال یه چیزی مافوق پشم‌ریزون بودند و سراغ یه ماموریت تقریبا غیرممکن رفتند.

ساخت این انیمه 7 سال طول کشید و برای استودیو 100 میلیون دلار آب خورد. به قدری به جزئیات توجه شده بود که انیماتورها نهایتا می‌تونستند تنها چند ثانیه در روز انیمه رو پیش ببرند. البته همه چیز به صورت دستی و نه کامپیوتری انجام می‌شد ولی همچین جزئیاتی چه دستی و چه کامپیوتری نیازمند سال‌ها تلاش و هنرنماییه و عزم راسخ دوستان ژاپنی رو می‌رسونه.

شما رو به دیدن چند تصویر از انیمه The Boy and the Heron تا شاخی اون رو متوجه بشید. این انیمه به قدری زیباست که می‌شه از بیشتر لحظاتش اسکرین‌شات گرفت و ازش به عنوان تصویر پشت صفحه دسکتاپ استفاده کرد. البته عکس خالی هنر اساتید رو کامل نمی‌رسونه. بسیاری از اجزای پس زمینه متحرک هستند و این کار رو بسیار خفن‌تر می‌کنه.

تازه نباید از انتخاب زاویه دوربین و ایجاد فضای فیلمبرداری گونه غافل بشیم. طراحی پسرک و مرغ ماهیخوار کاملا حضور یک دوربین فیلمبرداری و تصویربرداری در حد اساتید تصویر مثلا ویتوریو استورارو و داریوش خنجی شبیه‌سازی کرده. واقعا جا داره به انیماتورهای پسرک و مرغ ماهیخوار دست مریزاد بگیم.

صداگذاری مو به تن سیخ کننده

یکی از پشم‌ریزون ترین بخش‌های انیمه‌ی The Boy and the Heron صداگذاری استریوی برگ ریزون اونه. صداها در انیمه به صورت استریو و به قول معروف سه بعدی طراحی شده و هر جهتی که هر صدا از اون سمت میاد کاملا مشخصه. این مسئله بسیار به فضا سازی انیمه کمک کرده و باعث می‌شه بیننده خودش رو در همون محیط و در کنار شخصیت‌ها حس بکنه.

برای اینکه بتونید از حداکثر جادوی صدای انیمه بهره ببرید یا باید سیستم صوتی 5 کاناله‌ی گولاخ داشته باشید و بترکونید یا این که مثل بچه آدم با هدفون یا هندزفری انیمه رو تماشا کنید.

 با توجه به خیلی شاخ بودن پسرک و مرغ ماهیخوار توصیه می‌شه یکبار حتما با زبان اصلی ژاپنی به تنهایی و با هدفون انیمه رو تماشا کنید تا از صدای سه‌بعدی بهره‌جویید و دگربار دوبله‌ی فارسی اون رو همراه با خانواده تماشا کنید.

موسیقی و صداپیشگی

معمولا توی موسیقی متن‌های آثار میازاکی ساز پیانو و موسیقی کلاسیک مبتنی بر اون حرف اول رو می‌زنه. در این جا هم شرایط مشابه قبله و قراره یک سری موسیقی آرامش‌بخش و روح‌نواز بشنوید. البته رازآلود بودن انیمه هم به زیبایی در موسیقی متن لحاظ شده.

برای این که حساب کار دستتون بیاد که موسیقی متن انیمه پسرک و مرغ ماهیخوار چجوریاس این ترک رو این جا قرار دادیم.

صداپیشگی انیمه هم استاندارده و کیفیت خوبی داره. البته دوبله‌ی انگلیسی کار رو خراب می‌کنه. یا خود ژاپنی ببینید یا دوبله‌ی فارسی.

در کل هم موسیقی و هم صداپیشگی خوب هستند ولی جا داشت این دو بخش انیمه‌ی پسرک و مرغ ماهیخوار پشم‌ریزون‌تر باشه.

جهان‌های موازی و سفر در زمان

یکی از مواردی که در انیمه بود و به دل من ننشست وجود مفاهیم جهان‌های موازی و سفر در زمان در انیمه بود. ساخت انیمه The Boy and the Heron از سال 2016 آغاز شده یعنی در زمانی که هنوز این مفاهیم تازگی خودشون رو تاحدودی داشتند ولی الان تو سال 2024 دیگه اینقدر تو فیلم‌ها جهان موازی دیدیم که برامون جذابیت گذشته رو نداره.

توفیق در جشنواره‌های سینمایی

همونطور که می‌دونید The Boy and the Heron تونست در اسکار 2024 جایزه بهترین انیمیشن سال رو از آن خودش بکنه. با توجه به این که جایزه اسکار در سال‌های اخیر به شدت بی‌ارزش شده، ممکنه این نگرانی در بیننده به وجود بیاد که نکنه انیمه پسرک و مرغ ماهیخوار هم مشابه آثار آبکی و فرمایشی سال‌های اخیره و به همین دلیل اسکار برده.

در جواب باید بگم که اصلا این طور نیست. پسرک و مرغ ماهیخوار همون چیزیه که هایائو میازاکی باید بسازه. همون مفاهیم، همون فرهنگ، همون حال و هوا و همون ساختار. میازاکی برای اسکار بردن هیچ چیزی رو تغییر نداده.

اما دلیل این که اسکار برده اینه که آکادمی اسکار انقدر در سال‌های اخیر گند زده و به جای فیلم‌های تراز به فیلم‌های متوسط و با مقاصد سیاسی جایزه داده که جایگاه خودش رو در خطر دیده و سعی کرده با انتخاب کردن انیمه پسرک و مرغ ماهیخوار برای خودش اعتبار کسب کنه.

البته ما تو پشم‌ریزون خیلی کاری با اسکار نداریم. ما کلا یدونه جایزه پشمک زرین بهترین فیلم سال یا همون Pashmak d’Or رو داریم که امسال بر اساس نقد و بررسی ها انیمه The Boy and the Heron توی لیست برترین فیلم‌های سال قرار گرفته و از کاندیداهای اصلی بردن پشمک زرین شده. این جشنواره در انتهای سال میلادی برگزار خواهد شد.

کلام آخر

من به شخصه تا حالا هر فیلمی که از هایائو میازاکی دیدم خوب که چه عرض کنم عالی بوده. پسرک و مرغ ماهیخوار هم از این قضیه مستثنی نیست و از انیمه‌های تراز ماست.

سینما روز به روز داره تباه تر از قبل می‌شه. فیلم‌های تراز تو گیشه موفقیتی کسب نمی‌کنن و روز به روز تعداشون کمتر می‌شه. در عوض پرده‌ی نقره‌ای سینما پر شده از فیلمهای متوسط رو به پایین با ساختارهایی کلیشه‌ای همراه با پیام‌های سیاسی که توسط پلتفرم‌های قهوه‌ای استریمینگ ساخته می‌شن.

هر فیلمی که توسط کهنه‌سربازهای سینما ساخته می‌شه یک هدیه است که نخست باید بابتش جهان‌آفرین رو یاد کنیم و سپس به همراه خانواده بشنیم و ببینیم و لذت ببریم. نمی دونم اگه میازاکی، اسکورسیزی، جیم جارموش، وودی آلن و تک و توک استادهایی که باقی موندن از دنیا برن، چی بر سر هنر سینما میاد. پس تا وقتی که این بزرگان هستن از آثارشون بهره ببرید و اون ها رو به دوستان و خانواده‌تون معرفی کنید که دیدن فیلم تراز به صورت دورهمی حال و هوای دیگه‌ای داره.

خلاصه که آقا میازاکی شما رو به آخرین ماجراجویی فانتزی‌اش دعوت کرده، دعوتش رو لبیک بگید، باشد که متذکر شوید.