نقدOppenheimer نولان

نقد و بررسی پشم‌ریزون فیلم سینمایی اوپنهایمر ساخته‌ی آقا نولان

اوپنهایمر جدیدترین ساخته‌ی کریستوفر آقا نولان ئه که امسال اکران شد و نسخه‌ی آنلاینش هم اخیرا منتشر شد. همونطور که می‌دونید، فیلم سینمایی اوپنهایمر، زندگی‌نامه‌ی J. Robert Oppenheimer فیزیکدان آمریکایی و ماجرای ساخت و استفاده از اولین بمب اتمی رو تعریف می‌کنه. ما این جا قصد داریم تا فیلم سینمایی اوپن‌هایمر رو از منظر پشم‌ریزون بودن نقد و بررسی کنیم؛ امیدواریم که مورد پسند شما قرار بگیره.

تقلید از استنلی کوبریک

کریستوفر نولان کارش رو با فیلم‌های اکشن و معمایی شروع کرد؛ ممنتو، بی‌خوابی، پرستیژ، سه‌گانه‌ی بتمن و تلقین همشون تلفیقی از ژانرهای اکشن و معمایی بودند و بسیار هم موفق. ولی بعد از این فیلم‌ها نولان سعی کرد تا جا پای استنلی کوبریک بذاره و خودش رو به عنوان کوبریک جدید معرفی کنه؛ اینتراستلار تو سبک اودیسه‌ی فضایی بود، دانکرک تو مایه‌های مسیرهای افتخار، اوپنهایمر هم تو سبک دکتر استنرجلاو و البته تنت.

 این مسئله باعث شد تا نولان وارد دنیایی بشه که شاید Level فیلمسازیش بهش نرسه و فیلم‌هایی که می‌سازه جذابیت قبل رو نداشته باشه و صرفا ظاهر پیچیده‌ی فلسفی و علمی بی‌خود بگیره.

توی این فیلم هم مسائلی که راجع به جنگ اتمی روایت می‌شه، همون چیزایی که کوبریک 5 دهه پیش مطرح کرده بود. حتی یه سری افکت‌های تصویری سمی مشابه افکت‌های سمی اودیسه‌ی فضایی کوبریک هم این جا پخش می‌شه که هیچ مفهومی جز سردرگم کردن بی‌دلیل مخاطب نداره. همون طور که افکت‌های سمی اودیسه‌ی فضایی هم چیز بی‌فایده و اعصاب خردکنی بود و هیچ مفهوم خاصی رو نداشت. (راه‌های بسیار بهتری برای نمایش حیرانی و سرگردانی بشر، به غیر از افکت‌های ویندوز مدیا پلیر وجود داره.)

تقلید از بازی تقلید

سبک روایت اوپمنهایمر به این صورته که ایشون از طرف مراجع قانونی داره مورد بازجویی قرار می‌گیره و توی این روند بازجویی خاطراتش رو به یاد میاره. توی این خاطرات نشون می‌ده که اوپنهایمر به خاطر استعدادش توسط ارتش متفقین استخدام می‌شه تا توی جنگ جهانی دوم یک ماموریت غیرممکن رو انجام بده. ایشون آدم منزوی و بی اعصابی بوده که همش سرکارش با همکاراش همش درگیر می‌شده. به علاوه ایشون یه سری مشکلات جنسی هم داشته که براش دردسر ایجاد می‌کنه. 

اوپنهایمر توی مسیر کار و ابداعاتش دچار چالش‌های اخلاقی هم می‌شه و مطمئن نیست که کاری که می‌کنه درست هست یا نه ولی به هر حال توی مسیرش پیش می‌ره و موفق می‌شه. پس از موفقیت هم به جای این که ازش تقدیر بشه از طرف دولت طرد می‌شه و می‌ره جایی که عرب نی انداخت.

این کلیت داستان اوپنهایمر ئه. آیا به نظر شما من فیلم Oppenheimer رو اسپویل کردم یا دارم داستان فیلم سینمایی Imitation Game رو تعریف می‌کنم و فقط اسم آلن تورینگ رو با اوپنهایمر عوض کردم؟

فیلم سینمایی اوپنهایمر همینقدر که من گفتم مشابه فیلم سینمایی بازی تقلید‌ه. سبک روایت، روند داستان، فضای داستان، شخصیت‌های و ارتباطاتشون همه و همه مشابه یکدیگر هستند. امکان نداره شما موقع دیدن اوپنهایمر یاد آلن تورینگ و ماجراهاش نیفتید.

هانس زیمر کجایی؟

هانس زیمر یکی از برترین آهنگسازان تاریخ سینماست. توی لیست برترین موسیقی متن‌های تاریخ سینما بعد از انیو موریکونه بیشترین تعداد آهنگ رو در اختیار داره.

جناب هانس زیمر و موسیقی جادوییش یکی از بخش‌های جدایی ناپذیر فیلم‌های موفق نولان بودند. ولی متاسفانه توی دو فیلم اخیر نولان دیگه خبری از زیمر نیست و همین باعث شده تا تاثیرگذاری این فیلم‌ها بسیار کمتر بشه.

آهنگساز موسیقی متن فیلم سینمایی اوپنهایمر سعی کرده تا مثل هانس زیمر برای فیلم موسیقی حماسی بسازه، غافل از این که توی روایت روند ساخت سلاحی که نسل بشر و آینده‌ی زمین رو تا ابد تهدید می‌کنه، هیچ چیز زیبا و حماسی‌ای وجود نداره و به جای موسیقی متن حماسی، باید موسیقی با فضای تاریک ساخته می‌شد که متاسفانه این اتفاق نیفتاد.

تیم بازیگری پر ستاره

اوپنهایمر پره از ستاره‌های مطرح هالیوودی. ستاره‌هایی که بسیاریشون نقش بسیار کوتاهی دارند و برای مثال گری اولدمن، کنث برانا و رامی مالک حداکثر در حد 5 دقیقه نقش توی فیلم دارند. این تعدد ستارگان مسلما برای بیننده جذابه ولی شاید حضورشون خیلی لزومی هم نداشت. توی تیم بازیگری، من به شخصه از بازی مت دیمون خیلی راضی بودم شاید به این خاطر که منو یاد ستوان آلدو رین فیلم سینمایی Inglorious Basterds می‌انداخت.

سه ساعت فیلم

اوپنهایمر حدود سه ساعت فیلمه. شاید سه ساعت برای فیلمی مثل ارباب حلقه‌ها خیلی کم باشه ولی داستان اوپنهایمر اونقدری کشش نداره که سه ساعت بشه ازش فیلم ساخت و آخرای فیلم بیننده خسته می‌شه. اون هم در صورتی که اواخر فیلم از اوایل فیلم جذاب‌تره و وقتی به جاهای بهتر فیلم می‌رسیم که خسته شدیم و حوصلمون سر رفته. البته نه این که اوپنهایمر خیلی خسته‌کننده باشه ولی اگه اوپنهایمر طبق استاندارد هالیوود باستان و تو دو ساعت ساخته می‌شد و یه سری شخصیت‌ها و داستانک‌های کم اهمیت فرعی حذف می‌شدند، خیلی بهتر بود. برای مثال نقشی که رابرت داونی جونیور بازی می‌کنه و کل داستان‌های مربوط به ایشون عملا بی‌تاثیر و به قول ژاپنی‌ها مودا (Muda) ئه.

ملاقات با دانشمندان

یکی از مسائلی که باعث ایجاد جذابیت در اوپنهایمر شده، حضور شخصیت‌های دانشمندان بزرگ علم فیزیک توی فیلمه. در اوپنهایمر ما اینشتین، نیلز بور، هایزنبرگ و خیلی دانشمندای دیگه ملاقات می‌کنیم که اسمشون رو آخرین بار تو کتاب‌های فیزیک دبیرستان خوندیم. سکانس‌های دیدار اوپنهایمر با این بزرگان در مخاطب حس خوبی رو ایجاد می‌کنه.

سکانس‌های تراز

اوپنهایمر سه چهار تا تا سکانس تراز هم داره که نشون می‌ده نولان هنوز هم یه چیزایی تو چنته داره. سکانس پایانی فیلم و سکانس سخنرانی اوپنهایمر بعد از بمباران هسته‌ای واقعا تراز هستند و از همه تراز‌تر سکانس انتخاب شهریه که قراره بمب هسته‌ای تو اون جا منفجر بشه. این که سیاستمداران به راحتی راجع به سرنوشت زندگی هزاران نفر تصمیات مرگبار می‌گیرن، به صورت بسیار خلاقانه‌ای به نمایش درومده.

مسائل منشوری

یکی از نقاط قوت اوپنهایمر شنا بر خلاف جهت جریان سمی هالیووده. اوپنهایمر توی سال 2023 ساخته شده. یعنی که باید طبق معیار هالیوود بدون هیچ دلیلی به فیلم LGBT اضافه کنه، به بهانه‌ی حمایت از فمینیسم شخصیت‌های مرد رو تبدیل به شخصیت‌های زن بکنه و حتما هم تنوع رنگی و نژادی به فیلم اضافه کنه.

اوپنهایمر هیچ یک از این کارها رو نکرده و برای بردن جایزه حاضر نشده تا واقعیت‌های جامعه‌ی اون موقع رو متفاوت از چیزی که بوده نشون بده که این امر قابل تحسینه. البته فیلم یکی دو تا صحنه‌ی جنسی بسیار سمی داره که از آقا نولان بعید بود و واقعا انتظارشو نداشتم.

افسوس فایده نداره

اوپنهایمر با بودجه‌ی بالا، تیم بازیگری پرستاره و هایپ بسیار زیادی معرفی شد ولی در عمل حرف جدیدی برای گفتن نداشت و انگار داشتی دوباره فیلم Imitation Game رو با چاشنی فیلم Dr. Strangelove می‌دیدی با این تفاوت که بندیکت کامبربچ توی Imitation Game بازی بهتری از کیلین مورفی توی Oppenheimer ارائه کرده بود. 

البته نه این که اوپنهایمر فیلم بدی باشه ولی به هیچ وجه نمی‌شه اوپن‌هایمر رو یه فیلم سینمایی پشم‌ریزون دونست و نمره 6.5 یا نهایتا 7 از 10 براش کافیه. ای کاش آقا نولان دوباره برگرده جایی که توش تخصص داره، یعنی فیلم‌های اکشن و معمایی و ساختن فیلم‌های مثلا شاخ و این چنینی رو بی‌خیال بشه.